Czasami silnik odmawia posłuszeństwa, np. w czasie jazdy traci moc; silnik zgasł i nie można go uruchomić; silnik trudno się uruchamia, a po uruchomieniu nie ma mocy; silnik pracuje nierówno-gaśnie; z silnika dobiegają metaliczne stuki; silnik pali dużo oleju; itp.
Serwis/mechanik wykonuje diagnozę i stwierdza poważną awarię silnika - werdykt: silnik kwalifikuje się do wymiany.
W zależności od rodzaju awarii silnika, trzeba ustalić i wyeliminować przyczynę usterki silnika. Oprócz silnika do wymiany mogą być inne podzespoły, np. turbosprężarka, wtryskiwacze lub inne.
W przypadku, gdy samochód jest na gwarancji (jeżeli pojazd jest serwisowany zgodnie z zaleceniami producenta) jego wymiana wykonywana jest w ramach gwarancji. Oczywiście rozciągnięte jest to trochę w czasie ponieważ przeważnie ASO musi po wykonaniu diagnozy musi uzyskać autoryzację na wymianę silnika, a po uzyskaniu autoryzacji zamówić silnik wraz z częściami technologicznymi. Gdy serwis dysponuje wszystkimi częściami i mocami przerobowymi przystępuje do wymiany silnika. Z reguły klient na cały ten czas otrzymuje samochód zastępczy do czasu zakończenia naprawy.
W gorszej sytuacji są właściciele pojazdów bez gwarancji, którzy mszą podjąć decyzję o sposobie naprawy na własny koszt. Sposobów naprawy jest kilka w zależności od zasobności portfela właściciela pojazdu. Każde z rozwiązań różnymi kosztami, co wiąże się z różnymi wadami i zaletami. Zanim zapoznamy się z tymi rozwiązaniami, warto zapoznać się z ogólnymi pracami i kosztami związanymi z wymianą lub generalnym remontem silnika.
Niezależnie czy naprawa wykonywana będzie w ASO, czy poza ASO np. w niezależnym serwisie / warsztacie / u mechanika. Oczywiście różnica będzie kosztach robocizny – różnić się będzie tylko stawka za roboczogodzinę (RBG/RBH) serwisu/mechanika, a także w zależności od rodzaju i ceny części. Zarówno do wymieniany, jak i do remontu silnik musi być wyjęty z pojazdu. Czyli serwis/warsztat fakturuje to jako demontaż-montaż silnika lub wymiana silnika (zawierająca demontaż/montaż i przezbrojenie silnika). W zależności od marki i modelu pojazdu czas pracy wynosi od kilku do kilkunastu RBG.
Demontaż silnika czyli demontaż uszkodzonej jednostki napędowej z samochodu. Przed demontażem uszkodzonego silnika powinien być zlany stary olej silnikowy oraz płyn z układu chłodzenia. Przy bardziej skomplikowanych pojazdach może być konieczne zlanie innych płynów. W zależności od marki i modelu może być kilka sposobów wyjęcia silnika. Czasami trzeba w pierwszej kolejności zdemontować skrzynie biegów, czasami trzeba wymontować silnik wraz ze skrzynią biegów i dopiero później oddzielić skrzynie biegów od silnika. Są także takie konstrukcje, gdzie trzeba zdemontować cały zespół napędowy wraz z ramą pomocniczą i zawieszeniem. Jeszcze w innych samochodach (niektórych terenowych) trzeba oddzielić nadwozie od ramy głównej. Niezależnie jakim sposobem demontowany jest silnik to mogą się pojawić nieprzewidziane utrudnienia, np. zapieczone śruby, konieczność odblokowanie zatartego silnika (odblokowanie wałku korbowego, aby umożliwić przekręcenie koła zamachowego i odkręcenie konwertera automatycznej skrzyni biegów i umożliwienie oddzielenia automatycznej skrzyni biegów od silnia), itp. Każde nieprzewidziane utrudnienie może generować dodatkowe koszy.
Silnik poza samochodem – dalsze czynności w zależności od wybornego rozwiązania sposobu naprawy (np. wymiana silnika na nowy/ regenerowany/ używany z innego pojazdu lub remont kapitalny silnika). W większości przypadków należy wykonać demontaż-montaż osprzętu silnika, czasami również wymianę jakiegoś podzespołu wchodzącego w skład osprzętu silnika. Dodatkowo przy przezbrajaniu elementów silnika trzeba wziąć pod uwagę zastosowanie części technologicznych jakie przewiduje Producent, czyli np.: uszczelki, o-ringi, przewody paliwowe wysokiego ciśnienia, śruby, kpl. paska rozrządu, itp.
Montaż silnika do samochodu. Przy montażu silnika także powinny być zastosowane nowe części technologiczne z reguły do podzespołów zdemontowanych do wymiany np. uszczelki wydechu, uszczelniacze półosi/ skrzyni biegów, uszczelki lub korki spustowe oleju, czasami technologia wymaga również wymiany siłownika sprzęgła. W niektórych przypadkach technologicznie powinny być wymienione śruby, nakrętki: wałów napędowych, półosi napędowych, elementów zawieszenia, o-ringi klimatyzacji, itp. Następnie silnik powinien być zalany nowym olejem silnikowym oczywiście powinien być założony również nowy filtr oleju. Warto zalać silnik nowym płynem chłodzącym.
Biorąc pod uwagę powyższe trzeba być świadomym, że w wymiana silnika to nie tylko robocizna + silnik, to także inne części technologiczne. Niezastosowanie części technologicznych może skutkować utratą gwarancji lub może przyczynić się do pojawienia się usterek w późniejszym czasie, a ich usunięcie będzie wiązało się z dodatkowymi kosztami.
Sposoby usunięcia awarii silnika
Wymiana nowego silnika w ASO
To najdroższy sposób usunięcia awarii silnika. Przeważnie całkowity koszt naprawy (silnik, części technologiczne i robocizna) waha się między 25 a 40% wartości nowego samochodu, a biorąc pod uwagę wiek pojazdu i przebieg pojazdu w momencie wystąpienia awarii silnika, to może okazać się że koszt wymiany silnika będzie zbliżony albo nawet przekroczy wartość rynkową samochodu. Realnie koszty zaczynają się od kilkunastu do kilkudziesięciu tysięcy złotych w zależności od marki. Zaletą takiej naprawy jest fakt, że mamy nowy silnik wymieniony zgodnie z technologią Producenta, a przede wszystkim mamy gwarancje na nowy silnik w każdym ASO w kraju. Na takie rozwiązanie decyduje się niewielu właścicieli pojazdów. Osobiście pracując od w ASO od 2002 r. spotkałem się tylko z jednym takim przypadkiem.
Czasami w ASO dostępne są silniki regenerowane przez Producenta, które są nieco tańsze (średnio o 20-30%) niż nowe silniki. Silniki regenerowane przez Producenta mają taką samą gwarancję jak nowy silnik. Koszty robocizny i części technologicznych pozostaje bez zmian.
Wymiana krótkiego bloku silnika
Producenci pojazdów z reguły silnik traktują jako część zamienną i nie przewidują remontów kapitalnych silnika. W związku z powyższym w katalogach części zamiennych jakimi dysponuje ASO coraz rzadziej występują części zamienne potrzebne do wykonania remontu kapitalnego silnika, takich jak np. wał, korbowy tłoki, nie mówiąc o tulejach cylindrów. Czasami dostępne są w katalogu części obok kompletnego silnika dostępny jest tzw. short-block silnika, czyli skompletowana dolna część silnika zawierająca blok silnika, wał korbowy, dopasowane wymiarowo tłoki, korbowody i panewki. Aby wymienić short-block silnika mechanik musi być pewien, że górna część silnika nie jest uszkodzona (głowica oraz elementy w niej pracujące, wałki rozrządu, zawory, prowadnice i gniazda zaworowe). Weryfikacja głowicy powinna być przeprowadzona przed podjęciem decyzji o wymianie dolnej części silnika. Głowica może być krzywa, nieszczelna, ułożyskowanie wałków rozrządu może być zużyte, gniazda zaworowe mogą być nieszczelne, prowadnice zaworów wyrobione. Samo sprawdzenie głowicy w zakładzie specjalistycznym to także dodatkowy wydatek. Koszt takiej naprawy jest niewiele niższy od kosztów wymiany całego silnika, a nie ma pewności, że silnik posłuży jak nowy. Mimo, że w katalogach występuje krótki blok silnika, to taka naprawa jest rzadkością. W ramach gwarancji producenta najczęściej wymienia się cały silnik, aczkolwiek są wyjątki. Czasami są przypadki, gdzie pewna partia silników obarczona jest wadą fabryczną, np. wyciera się koło zębate rozrządu na wale korbowym, które jest integralną częścią wału korbowego i nie jest wymienne. Nie wielu mechaników, a także ASO podejmuje się wymiany short bloku silnika – dużo pracy i nie ma pewności, że naprawa zakończy się sukcesem. W przypadku ponownej awarii silnika jest problem z rozliczeniem naprawy w ramach gwarancji producenta, a także w stosunku do klienta.
Wymiana silnika regenerowanego (po kapitalnym remoncie) z rynku wtórnego
Na ryku wtórnym możemy zakupić silnik regenerowany przez firmę specjalizującą się w remontach silników. Firmy te najczęściej skupują uszkodzone lub zużyte silniki i wykonują ich kapitalny remont. Następnie silniki te sprzedawane są jako silniki regenerowane z roczną gwarancją i za dużo niższą ceną niż nowy lub regenerowany silnik w ASO. Często takie silniki oferowane są wraz z ich wymianą. Co do gwarancji to może być różnie. W przypadku, gdy zostanie wyeliminowana usterka powodująca awarię silnika i silnik wymieniony zostanie w firmie, która oferowała regenerowany silnik raczej nie powinno być problemów, o ile właściciel pojazdu będzie przestrzegał interwałów producenta, ewentualnie innych zaleceń firmy sprzedającej regenerowany silnik. Gorzej może wyglądać wyegzekwowanie gwarancji na silnik regenerowany w przypadku, gdy zostanie on wymieniony w innym serwisie lub warsztacie. Dla tego przed zakupem regenerowanego silnika warto dopytać u sprzedawcy jak w takim przypadku wygląda gwarancja. Jeżeli sprzedawca regenerowanego silnika twierdzi, że nie ma znaczenia, gdzie silnik jest wymieniany lub jesteśmy po fakcie dokonanym i warunki gwarancji uzyskaliśmy po zakupie silnika, to musimy zabezpieczyć się zbierając wszelką dostępną dokumentacje, a przede wszystkim faktury za części i usługę wymiany silnika, regenerację podzespołu powodującego awarię silnika. Warto mieć kopię zlecenia/protokołu z diagnozy (która opisuje przyczynę powstania usterki silnika) i naprawy (co podczas naprawy zostało wykonane). Warto, aby na fakturze za wymianę silnika znalazły się takie informacje jak: nr VIN, przebieg naszego pojazdu w momencie montażu silnika. Dodatkowo powinny być wyszczególnione wszystkie dodatkowe części zastosowane podczas wymiany regenerowanego silnika oraz parametry oleju silnikowego jaki został wlany do silnika. Jeżeli przyczyną awarii silnika była np. uszkodzona turbosprężarka to również musimy mieć udokumentowane, że ją wymieniliśmy lub zregenerowaliśmy. Oczywiście musimy też udowodnić, że samochód po wymianie silnika jest serwisowany zgodnie z zaleceniem producenta, czyli również musimy mieć faktury za serwisowanie pojazdu wraz z wymianą oleju w odpowiednim czasie.
Wymiana na silnik używany wymontowany innego pojazdu.
Czasami remont kapitalny silnika jest niemożliwy lub nieopłacalny. Taniej wyjdzie wstawić używany silnik z innego samochodu. Niestety jest to wielka loteria, i kupujemy przysłowiowego kota w worku. Na portalach aukcyjnych i w sklepach internetowych z używanymi częściami bardzo łatwo znaleźć używany silnik wymontowany z innego pojazdu lub nawet możemy trafić na oferty, gdzie silnik jest jeszcze zamontowany w pojeździe. Teoretycznie jeżeli silnik jest w pojeździe to jest możliwość odpalenia silnika i sprawdzenia jego pracy oraz można sprawdzić przebieg i nr VIN pojazdu dawcy. Przeważnie są to samochody sprowadzone z Wysp Brytyjskich lub samochody powypadkowe, gdzie podczas kolizji nie został uszkodzony silnik. Często także sprzedawca silnika oferuje za dopłatą przekładkę silnika. W większości ofert znajdziemy silniki już zdemontowane z pojazdów, to najczęściej oferty sprzedawców specjalizujących w sprzedaży silników i innych części używanych. Silniki najczęściej oferowane są bez osprzętu lub w wyższej cenie z osprzętem. W przypadku takich ofert niestety nie znamy pochodzenia i historii pojazdu z którego zdemontowano silnik. Nieświadomie możemy kupić silnik zdemontowany ze skradzionego pojazdu. Możemy kupić silnik w dobrym stanie, ale możemy kupić silnik w kiepskim stanie, a ocenę stanu technicznego silnika można sprawdzić dopiero po zamontowaniu go do pojazdu. Teoretycznie sprzedawcy silnika dają gwarancje rozruchową lub gwarancje na krótki okres 30 dni, którą i tak w razie potrzeby ciężko będzie wyegzekwować. Nawet jak sprzedawca silnika przyśle nam inny silnik to i tak będzie problem, aby zwrócił koszty robocizny, a tym bardziej koszty dodatkowych części związanych z wymianą silnika. Montując inny używany silnik powinny być wymienione niektóre części na nowe, przynajmniej uszczelki i olej silnikowy. Oczywiście na wyjętym silniku łatwiej jest wymienić uszczelniacze wału korbowego oraz uszczelniacze wałków rozrządu a także pasek rozrządu, oraz inne akcesoria. Jeżeli przekładane były wtryskiwacze, powinny być wymienione ich uszczelki. W przypadku układu wtryskowego typu Common Rail, przewody wysokiego ciśnienia, które zostały zdemontowane nie powinny być ponownie montowane – powinny być wymienione na nowe. Oczywiście wymiana w/w części jest kosztowna i powinniśmy je wymienić, gdy mamy pewność, że używany silnik jest sprawny. Jeżeli nie mamy pewności co do zakupionego używanego silnika, powinniśmy przekalkulować co się opłaca – czy od razu wymienić wszystkie potrzebne części przy wyjętym silniku, czy montujemy silnik z minimalna wymianą części, tak aby udało się uruchomić i przetestować silnik, a jeżeli praca silnika nie budzi zastrzeżeń wymieniamy potrzebne części płacąc dodatkowo mechanikowi za ich wyminę, np. za wyminę kpl. paska rozrządu, czy innych technologicznych podzespołów. Montując używany silnik niezależnie czy znamy jego historię czy też jej nieznany, niektóre części powinny być wymienione technologicznie, a niektóre części warto wymienić profilaktycznie, oto przykłady:
Uszczelniacz tylny wału korbowego (od strony skrzyni biegów) – w przypadku, gdy ten uszczelniacz zacznie przepuszczać olej, aby do wymienić trzeba będzie zdemontować skrzynię biegów, sprzęgło, koło zamachowe.
Jeżeli silnik wyposażony jest w pasek rozrządu, to należy wymienić jego kpl. czyli pasek rozrządu wraz z rolkami prowadzącymi i napinaczem. W przypadku, gdy zerwie się lub przeskoczy pasek rozrządu w większości przypadków następuje kolizja zaworów z tłokami, a to wiąże się dużymi kosztami naprawy lub czeka nas kolejna wymiana silnika. Przy okazji wymiany paska rozrządu warto również wymienić uszczelniacze wałków rozrządu oraz przedni uszczelniacz wału korbowego, a także pompę wody jeżeli jest napędzana paskiem rozrządu. W przypadku wycieków oleju przez któryś z uszczelniaczy lub w przypadku awarii pompy wody (wyciek płyny lub hałas łożyska) aby usunąć którąś z tych usterek konieczna jest wymiana paska rozrządu, gdyż pasek rozrządu przy każdym demontażu powinien być wymieniony na nowy. No i oczywiście po raz kolejny płacimy za robociznę.
Warto wymienić również komplet paska osprzętu czyli pasek i wszystkie jego rolki oraz napinacz. W niektórych markach zrywający się pasek akcesoriów potrafi uszkodzić obudowę rozrządu i dostać się pod pasek rozrządu powodując jego przeskoczenie lub zerwanie.
W przypadku silników Diesla, przy demontażu elementów układu wtryskowego niektóre elementy zgodnie z technologią naprawy muszą być wymienione na nowe np. uszczelki pod wtryskiwacze, śruby mocujące wtryskiwacze (czasami także uchwyty mocujące), przewody wysokiego ciśnienia wtryskiwaczy (wtryskiwacz – listwa paliwowa), przewód wysokiego ciśnienia między listwą paliwową a pompą wysokiego ciśnienia. Zastosowanie starych części może skutkować nieszczelnością układu paliwowego wysokiego ciśnienia, co może przełożyć się na nierówną pracę silnika, zapowietrzaniem się układu oraz w skrajnych przypadkach może być przyczyną pożaru.
SWAP silnika czyli wymiana silnika na inny mocniejszy
Niektórzy świadomie lub zmuszeni awarią silnika decydują się na montaż zupełnie innego silnika niż mieli dotychczas. Z reguły jest to wymiana na silnik większy i mocniejszy z tego samego modelu danej marki, np. Audi A3 zmiana silnika 1,3 na silnik 1,8. Takie rozwiązanie jak najbardziej jest możliwe, gdyż z reguły karoserie danego modelu są przystosowane do różnych silników. Jednak montaż całkowicie innego silnika wiąże się z większymi kosztami i oczywiście obarczone jest pewnym ryzykiem. W takich przypadkach najczęściej powinien być montowany silnik z osprzętem i okablowaniem oraz ze sterownikiem silnika. Bardzo często w modelach z mocniejszymi silnikami mogą być stosowane inne skrzynie biegów, wzmocnione półosie, wzmocnione hamulce, wzmocnione zawieszenie, a także może być zastosowany całkiem inny układ chłodzenia (większy i wydajniejszy), oraz całkowicie inny układ wydechowy. Taką przeróbkę powinien wykonać ktoś, kto ma doświadczenie w tego typu modyfikacjach.
Montaż samego mocniejszego silnika może mieć różne skutki uboczne, np. droga hamowania może się znacząco wydłużyć, lub nawet hamulce odmówią posłuszeństwa po nadmiernym nagrzaniu się. Silnik może się przegrzewać z powodu niewydajnego układu chłodzenia. Elementy przeniesienia napędu takie jak przeguby i półosie napędowe mogą ulec szybszemu zużyciu. Większy i mocniejszy silnik, to również większa masa – zawieszenie może być zbyt miękkie, lub po prostu za słabe. Jeżeli chodzi o aspekty prawne, to obecne przepisy określają silnik jako część wymienną, co oznacza, że teoretycznie możemy wymieniać silnik kiedy chcemy i na jaki chcemy. W dowodzie rejestracyjnym nie wpisu z numerem silnika, czyli nr silnika nie jest sprawdzany podczas kontroli policyjnej jak i podczas badania technicznego. Z tego powodu większość właścicieli samochodów po takiej modyfikacji pomija kwestie prawne i nigdzie nie zgłasza tego faktu. Inaczej może podejść do tego faktu Ubezpieczyciel, który widząc wprowadzone zmiany może odmówić wypłaty odszkodowania po zdarzeniu drogowym. Dla tego dla własnego spokoju warto udać się na stacje diagnostyczną i zgłosić przeróbki. Diagnosta najprawdopodobniej wykona rozszerzony przegląd – jeżeli diagnosta zatwierdzi wprowadzone modyfikacje i wystawi stosowne zaświadczenie z którym zgłosimy się do urzędu komunikacji. Na podstawie dokumentu ze stacji diagnostycznej urzędnik wydziału komunikacji wprowadzi do systemu i dowodu rejestracyjnego odpowiednie zmiany/adnotacje.
W pojazdach w których wykonano SWAP silnika warto zachować nr VIN dawcy - w razie potrzeby ułatwi to dobór odpowiednich części. Gdy nie znamy nr VIN dawcy, mogą pojawić się problemy z doborem właściwych części.
Podsumowanie
Niezależnie czy mamy samochód na gwarancji, czy już dawno po awaria silnika może przydarzyć każdemu w najmniej odpowiednim momencie. Gdy naprawę musimy wykonać na własny koszt musimy rozważyć sposób naprawy na który nas stać. Najczęściej stosowanym i zarazem najtańszym sposobem naprawy jest wymiana silnika na inny używany, mimo że jest to obarczone pewnym ryzykiem. Z ekonomicznego punktu widzenia w wiekowym samochodzie nie kalkuluje się kupno nowego silnika, którego cena przewyższa wartość samochodu. Często również koszt remontu kapitalnego silnika może przekroczyć wartość samochodu. Nawet jeżeli kupiono używanego silnika to loteria, to czasami nie ma innego wyjścia i trzeba zaryzykować albo pozbyć się samochodu sprzedając go lub złomując.
