Retarder - zwalniacz, to urządzenie służące do długotrwałego hamowania pojazdu lub innej maszyny. W pojazdach używa się go w celu zapobieżenia nadmiernego wzrostu prędkości podczas długotrwałych zjazdów ze wzniesienia. Stosuje się je głównie w samochodach ciężarowych o dużej ładowności i w autobusach, gdzie może dojść do szybkiego przegrzania i spadku skuteczności hamulców. Zwalniacz dodatkowo chroni hamulce przed nadmiernym zużyciem. Hamulec zasadniczy i zwalniacz mogą być używane zarówno osobno, jak i razem. Podczas hamowania zwalniaczem energia kinetyczna przekształcana jest na ciepło, które wymaga rozproszenia - stąd zwalniacze mają własne układy chłodzenia elementów roboczych.
W pojazdach stosowanych jet kilka rodzajów zwalniaczy:
Zwalniacz cierny (już niestosowany) - Zwalniacz, którego elementami roboczymi są elementy cierne (bęben, tarcze cierne) Zwalniacz był montowany w miejsce łożyska podporowego wału napędowego. Produkcji tego typu zwalniaczy zaprzestano w związku z faktem, że występują w nich elementy szybko zużywające się (bęben, tarcze cierne). Występuje również niekorzystne zjawisko nagrzewania się współpracujących elementów, przez co maleje ich moment hamowania i przez to nie mogły być używane podczas bardzo długich zjazdów. Zaletą tych zwalniaczy był fakt, że mogły być używane jako hamulec postojowy.
Zwalniacz silnikowy (rzadko stosowany) - wykorzystuje zjawisko wewnętrznych oporów silnika, spowodowane tarciem części ruchomych i efektem pompowania, jak również stworzone sztuczne warunki, powodujące, że praca silnika zamienia się w pracę sprężarki. Zwalniacz silnikowy okresowo odcina dopływ paliwa oraz zamyka układ wydechowy pojazdu, co wspomaga hamowanie silnikiem. Można go było stosować tylko w pojazdach z manualną skrzynią biegów.
Zwalniacz elektryczny jest to zwalniacz, który działa na zasadzie indukowania się w wirującej tarczy hamulcowej prądów wirowych przeciwstawiających się jej obrotowi. Zasadniczymi elementami zwalniaczy elektromagnetycznych są: stojan zaopatrzony w zespół elektromagnesów - umocowany do ramy pojazdu, skrzyni biegów lub mostu napędowego oraz dwa wirniki napędzane za pomocą wału napędowego.
Zwalniacz hydrokinetyczny – zwalniacz, który działa na zasadzie hydrokinetycznego sprzęgania wału napędowego z nieobracającym się korpusem. Włączenie odbywa się przez wypełnienie przestrzeni roboczej cieczą roboczą wtłaczaną ze specjalnego zbiornika. Hamulec pracuje w zasadzie jak sprzęgło hydrokinetyczne o zmiennym stopniu napełnienia, z tym, że zawsze pracuje przy przełożeniu kinematycznym.
